معمولا بیماری ام اس در افراد 20 تا 50 ساله شایع است، اما در کودکان و افراد مسن نیز دیده می شود. اما زنان دو برابر مردان و زودتر از آنها به این بیماری مبتلا می شوند.
انواع MS
– ام اس عودکننده و فروکش کننده
– ام اس پیشرونده اولیه
– ام اس پیشرونده ثانویه
– ام اس پیشرونده و عود کننده
MS عودکننده و فروکش کننده
حدود 65 تا 80 درصد افراد مبتلا به ام اس، دچار این نوع می باشند. این نوع یکی از شایع ترین انواع MS است.ام اس عودکننده و فروکش کننده، دارای حملات حاد غیرقابل پیش‌بینی همراه با بدتر شدن علائم و سپس بهبودی کامل، نسبی و یا عدم بهبودی برخی از عملکردها است.
در این نوع ام اس، علائم به طور کامل و یا نسبی ناپدید می شوند و بهبودی رخ می دهد و مجددا حمله بیماری شروع می شود. زمان بین بهبودی و تکرار حمله ممکن است هفته ها و یا چندین ماه طول بکشد.
MSپیشرونده اولیه
این نوع MS، دارای پیشرفت تدریجی، بدون هیچگونه عود و یا بهبودی می باشد.تنها 15 درصد بیماران، دارای این نوع MS می باشند. این نوع بیشتر در افراد بیش از 40 سال مشاهده می شود.
MS پیشرونده ثانویه
در ابتدا با یک دوره عودکننده و بهبودی آغاز می شود، اما بعد از آن پیشرفت می کند.بخش پیشرفت ممکن است طی مدت کوتاهی پس از شروع MS آغاز شود و یا ممکن است سال ها بعد رخ دهد.حدود 50 درصد از بیماران مبتلا به MS عودکننده و فروکش کننده، بعد از گذشت 10 سال به MS پیشرونده ثانویه مبتلا می شوند.
MS پیشرونده و عودکننده
این نوع MS دارای شیوع کمتری نسبت به سایر انواع آن است. این نوع ام اس، دارای پیشرفت مداوم با حملات حاد است که ممکن است بهبود یابد یا نه.افراد مبتلا به این نوع MS ممکن است در ابتدا به نوع پیشرونده اولیه دچار شوند.
علائم MS
– اختلالات بینایی (تاری دید، تشخیص نادرست رنگ ها، نابینایی در یک چشم و درد چشم)
– ضعف اندام، از دست دادن هماهنگی عضلات و عدم تعادل بدن
– گرفتگی عضلات، خستگی، بی حسی و سوزن سوزن شدن آنها
– از دست دادن احساسات، لکنت زبان، لرزش و یا سرگیجه
– اختلال در دفع مدفوع و ادرار
– تغییرات ذهنی (کاهش تمرکز، کمبود توجه و از دست دادن حافظه)
– افسردگی
– پارانویا (بیماری توهم و سوء ظن)
– خنده و گریه غیرقابل کنترل
دلایل اهمیت بالای استفاده از علم توانبخشی در MS
۱– شکل پذیری عصبی (Neuroplasticity)
نوروپلاستیسیتی (ترمیم و سازماندهی مجدد سلولهای عصبی) در سیستم عصبی مرکزی (CNS) با پروتکل های مختلف توانبخشی مثل CIMT و PBWST، در بیماران مبتلا به سکته و آسیب در زمینه تصادفات مغزی توسط fMRI، علایم بیمار و معاینات بالینی تایید و باعث تغییراتی در سیستم بینایی، حرکتی و شناختی بیماران شده است.
۲– ورزش هوازی (Aerobic Exercise)
سندرم تحلیل (deconditioning) یکی از عوارض بیماری ام اس می باشد و توانبخشی و ورزش هوازی (ایروبیک) می تواند بر روی تناسب اندام، سطح فعالیت، احساس خستگی، وضعیت سلامت یا به طور کلی deconditioning اثر داشته باشد. حالت ایده آل، تجویز یک برنامه ورزشی تخصصی توسط فیزیاتریست می باشد ولی معمولا اجرای کامل و مناسب برنامه توسط بیمار در هفته های اول تا حدودی مشکل است. در کل جلسات متعدد ورزشی با شدت کم در مراکز توانبخشی توصیه می گردد.
۳– بهبودی پس از تشدید بیماری
Exacerbation یا عود بیماری، علت اصلی ناتوانی بیماری ام اس است و شروع هر چه سریع تر توانبخشی با برنامه های فشرده (intensive) می تواند با مکانیسم های سازگاری و جبرانی بهینه باعث نوروپلاستیسیتی شود.
۴– توانبخشی در ناتوانی های مزمن
درست است که توانبخشی یا rehab در فاز حاد و اوایل بیماری پاسخ بهتری می دهد ولی تحقیقات و تجربیات نشان داده اند که بیمارانی با چندین سال ناتوانی نیز می توانند ریکاوری داشته باشند. این یافته ها بدین معنی هستند که rehab همیشه بیمار را می تواند از نظر بهبودی یک یا چند گام به جلو هدایت کند. توجه داشته باشید که برای بررسی میزان بهبودی از نظر علایم، نشانه ها در معاینه و کارکرد یا فانکشن معمولا از ابزارها و پرسشنامه های تایید شده ای قبل، حین و بعد از درمان استفاده می شود.
۵- ماساژ درمانی
افراد مبتلا به MS باید اقدامات زیادی انجام دهند و گرفتن ماساژهای ریلکسی یکی از آنهاست که قادر به تسکین برخی از استرسهای این بیماری است. به دلیل اینکه افسردگی، علائم بهبود را از بین میبرد، ریلکسیشن خیلی مفید خواهد بود. ماساژ از مدتها پیش به عنوان تسکین‌دهنده استرس شناخته شده و کاهش تنش نیز از دیگر مزایای آن است.
مدیریت طبیعی درد
“Livestrong” گزارش میدهد مردمی که مبتلا به MS هستند، اگر بیماری، اعصاب حسی آنها را درگیر کرده باشد، ممکن است درد را حس کنند و ماساژ ریلکسی مستمر در تاثیرگذاری بر روی درد مزمن، موثر شناخته شده است. به دلیل اینکه منجربه افزایش تولید اندروفین در بدن شده که خود یک تسکین‌دهنده و ضد درد طبیعی در بدن است. به‌علاوه ماساژ ریلکسی، گردش خون و ریلکسیشن را افزایش میدهد.
ماساژ مستمر، به تسکین استرس کمک کرده و حتی زمانیکه اختلال در خواب دارید در بهبود خواب عمیق بسیار موثر است. با داشتن خوابی عمیق، شما درد کمتری حس خواهید کرد.
ایمنی ماساژ
WebMD ذکر میکند که برای افراد مبتلا به MS ماساژ ریلکسی رویهای ایمن است. اما اگر شما دچار ضایعه تحلیل‌برنده استخوان اُستئوپروز (پوکی استخوان) هستید، ابتدا با پزشک متخصص خود مشورت کنید. خیلی از افراد دچار MS جهت ریلکس‌شدن و کاهش استرس، دورههای منظم و مستمر از ماساژهای ریلکسی را میگذرانند.
در کنار کاهش استرس، ماساژ میتواند ارتجاعپذیری را که تحرک شما بدان وابسته است، بهبود بخشد و همچنین به کاهش سفتی عضلانی ناشی از انقباضات کمک کند. اما شاید بزرگ‌ترین منفعت کاهش درد است. در مطالعهای در سال 2009 در”MS Journal”، محققان گزارش کردند که پس از 10 هفته ماساژ ریلکسی، شرکتکنندگان بیش از 50% کاهش درد را در طی 3 ماه بعدی تجربه کرده‌اند. وآخر اینکه : ماساژ را تحت نظر متخصص توانبخشی و ماساژ انجام دهید.
دکتر مهدی محمدی
متخصص توانبخشی ورزشی
مدرس دانشگاه و عضو فدراسیون پزشکی ایران
سلام. واقعا ممنونیم از دکتر محمدی بخاطر مطالب علمیشون. بنده چندماههی بود که بایک مشکل جسمی درگیر بودم و تقریبا 7 دکتر اصفهان رفتم و داروهای مختلف مصرف کردم ولی دریغ از بهبودی. زمانی که به آقای دکتر محمدی مراجعه کردم طی دو جلسه مشکل کلا برطرف شد. لطفا مطالب بیشتری از ایشان منتشر کنید.