به گزارش سایت شمس شهرستان مبارکه و به نقل از ایسنا ، یکی از عوامل زمینه‌ساز سوء مصرف مواد مخدر و روان‌گردان که منشاء ژنتیکی دارد و مستعدکننده محسوب می‌شود، ولی در برخی افراد به عامل روآوری تبدیل می‌شود و سوء مصرف مواد مخدر و روان‌گردان توسط مادر در دوران بارداری و شیردهی که فرزند را معتاد، معلول و در برخی موارد به هلاکت می‌رساند از موارد یگر است.
طبابت خانگی با استفاده از مواد افیونی که عمدتا تریاک است و هنوز در برخی شهرها و روستاهای کشور اعمال می‌شود، معتاد بودن یکی از افراد در خانواده که اعضای آسیب‌پذیر خانواده از او تبعیت می‌کنند و متزلزل بودن خانواده که باعث اضطراب اعضاء می‌شود و آنها به ویژه نوجوانان و جوانان را برای کسب آرامش به استعمال مواد مخدر و روان‌گردان سوق می‌دهد از جمله این عوامل مستعد کننده است.
به گزارش ایسنا، خانواده بی‌بند و بار و هوس‌باز که فرزندان را نیز هوس‌باز و بی‌اعتنا به ارزش‌های اجتماعی بار می‌آورد، خانواده بی‌اعتنا به مذهب و آداب فرهنگ اصیل ایرانی و امور مذهبی که باعث بی‌اعتنایی فرزندان به این امور می‌شود از عوامل دیگر روی آوری به سو مصرف مواد مخدر است، چراکه در تحقیقات متعدد تأیید شده افراد مذهبی کمتر به سوء مصرف مواد مخدر رو می‌آورند.
همچنین، خانواده پرتنش که اعضاء برای فرو نشاندن خشم خود به استعمال مواد مخدر آرام‌بخش پناه می‌برند، جدایی پدر و مادر ولو اینکه به صورت طلاق پنهان باشد و به طلاق ثبت شده، منجر نشده باشد، روا داشتن تبعیض بین فرزندان در خانواده توسط والدین و افراد الگو که باعث روان‌رنجوری فرزندان می‌شود و به طرف سوء مصرف مواد مخدر و روان‌گردان می‌روند.
گفتنی است، در دسترس بودن مواد مخدر و روان‌گردان و آلوده بودن محیط زندگی به این مواد که برای نوجوانان و جوانان کنجکاو و لذت‌جو، وسوسه‌انگیز است و معاشرت با دوستان ناباب و فشار گروه همسالان نیز برخی از مهمترین علل روی آوری به مخدرهاست.
براساس این گزارش و به نقل از ایران پاک، بی‌اطلاعی از زیان‌های مواد مخدر بر اثر عدم آموزش در برنامه‌های درسی، فوق درسی در مراکز آموزشی در سطح ابتدایی، متوسط و عالی نیز باعث بی‌توجهی افراد به آثار زیان‌بار سوء مصرف مواد مخدر و روان‌گردان می‌شود.
آشنا نبودن نوجوانان و جوانان با مهارت‌های زندگی بومی که آنان را منزوی و سرخورده کرده و آنها را به سوی سوء مصرف مواد مخدر و روان‌گردان می‌کشاند و مطالعه نوشته‌ها و دیدن و شنیدن فیلم‌ها و سخنان برخی برنامه‌های بدآموز که افراد آسیب‌پذیر را به سوء مصرف مواد مخدر و روان‌گردان تشویق می‌کنند از عوامل دیگر محسوب می‌شود.
همچنین، فعالیت معلمان و استادان مشکل‌دار و غیرمتدین در کادر آموزش و پرورش و در سطوح عالی که باعث انحراف یا روان رنجوری دانش‌آموزان و دانشجویان می‌شود و آنها را به طرف سوء مصرف مواد مخدر و روان‌گردان سوق می‌دهد و شرکت نکردن دانش‌آموزان در کارهای فرهنگیِ گروهیِ مراکز آموزشی و پرورشی که منجر به منزوی شدن آنها می‌شود.
غفلت استادان، معلمان و مربیان از تقویت مبانی دینی و اخلاقی دانش‌آموزان و دانشجویان که باعث بی‌اعتنایی آنها به مسئولیت‌هایشان در قبال مذهب و جامعه می‌شود و بداخلاقی و تضییع حق دانش‌آموزان و دخالت دادن مشکلات شخصی درباره دانش‌آموزان توسط کادر آموزشی، پرورشی و انضباطی که به روان رنجوری دانش‌آموزان و دانشجویان منجر می‌شود.
بیکاری، فقر مالی، فقر اجتماعی و فقر اخلاقی، برقرار نبودن عدالت اجتماعی در جامعه که باعث سرخوردگی و ناراحتی افراد و به خصوص نوجوانان و جوانان می‌شود، خالی ماندن اوقات فراغت از برنامه‌های جذاب، سالم و سرگرم‌کننده که افراد را به یافتن نوعی سرگرمی ولو نامعقول و نامشروع سوق می‌دهد و این قبیل افراد به سوء مصرف مواد توهم‌زا یا مواد مورد سوء مصرف دیگر پناه می‌برند.
پخش و نشر برنامه‌هایی توسط رسانه‌های جمعی که خشونت، بی‌بند و باری و ارتکاب به ناهنجاری‌ها و جرایم را به شنونده، بیننده و خواننده القا می‌کنند، باعث روآوری فرد به ارتکاب جرایم و ناهنجاری‌ها از جمله سوء مصرف مواد مخدر و روان‌گردان می‌شود.
ریاکاریِ برخی مسئولان و الگوهای اجتماعی در گفتارها و رفتارهایشان که برای مردم به ویژه جوانان و نوجوانان یأس‌آور و نفرت‌انگیز است و باعث انحراف آنها می‌شود از سوی دیگر عدم ارزیابی علمی از برنامه‌هایی که گه‌گاه در مورد جمع آوری کوتاه مدت معتادان از جامعه اجرا می‌شود و در مدت زمان کوتاه دوباره بدون ترک اعتیاد، به جامعه برمی‌گردند، آشنا نکردن خانواده‌ها، مسئولان و مدیران مراکز آموزشی و کارگاه‌ها با شیوه‌های پیشگیر اولیه از اعتیاد به مواد مخدر و روان‌گردان و آموزش ندادن گروه‌های در معرض خطر در اوضاع و احوال حاکم بر جامعه به منظور تقویت مقاومت در برابر خواسته‌های نامشروع دیگران و ادامه زندگی سالم همچنین گریزان بودن از محیط‌های خانوادگی، آموزشی و کاری که ممکن است منجر به فرار از خانه یا اخراج از مراکز آموزشی و کاری می‌شود از دیگر عوامل است.
طبق این گزارش، نداشتن هدف مشخص در زندگی، خودباوری کم، ضعف نفس، پرخاشگری، هوسرانی، کم تجربگی، افسردگی و برخی رویدادهای تأثرانگیز، بزرگ‌نمایی اغراق‌آمیز زیان‌های مواد مخدر و روان‌گردان و ترساندن غیرواقعی افراد در اطلاع‌رسانی‌ها که در دراز مدت باعث سلب اعتماد آنها می‌شود، افراد را در معرض ابتلا به مخدرها قرار می دهد.
گفتنی است؛ توجه نکردن اولیا و مربیان به بحران‌های سنی در نوجوانان و جوانان و تدوین نشدن و عدم اجرای کامل برنامه‌های کاربردی پیشگیری‌های همگانی، انتخابی، موردی و در نهایت کاهش آسیب در مورد سوء مصرف‌کنندگان مواد مخدر و روان‌گردان که باعث آغاز و استمرار سوء مصرف، اعتیاد مزمن و عود به استعمال در افراد در حال ترک می‌شود.
مهیا کردن زندگی تجملی یا فراهم نکردن امکانات یک زندگی متعارف، به ویژه برای نوجوانان و جوانان و تلقین بی‌لیاقتی و ناتوانی در حل مشکلات، به نوجوانان و جوانان و توجه نکردن اولیا به موقعیت آنها از عوامل دیگر مستعد کنند برای اعتیاد محسوب می شود.
تاکید می‌شود انگیزه‌های زمینه‌ساز ِ روآوری به سوء مصرف مواد مخدر و روان‌گردان منحصر به آنچه عنوان شده نیست، چنان‌که در برخی افراد لذت‌جویی و شهوت‌رانی عامل مهمی برای سوء مصرف است.
ضمن آنکه عوامل یاد شده با سوء مصرف مواد مخدر تعامل دارند بدین معنا که سوء مصرف مواد مخدر همیشه معلول نیست و گه‌گاه عامل برخی آسیب‌های دیگر واقع می‌شود. آسیب‌های اجتماعی با یکدیگر ارتباط معنادار دارند که البته سه آسیب مهم بیکاری، اعتیاد و فقر از اولویت برخوردارند.
به گزارش ایسنا، در یک تحقیق آمده است 81 درصد جامعه مورد بررسی «بیکاری»، 56 درصد «اعتیاد»،47 درصد «فقر» را از 28 آسیبی که جامعه ایران به آنها مبتلاست و دارای اولویت هستند مهم‌تر دانسته و معتقدند که اقدام برای کاهش آنها ضرورت و از اولویت ویژه‌ای برخوردار است و بدیهی است مادام که این عوامل ریشه‌کن نشوند، نمی‌توان انتظار داشت که برنامه‌های فرهنگی بهداشتی پیشگیری اولیه در حد مطلوب مفید واقع شوند واهداف این برنامه‌ها تحقق پذیرد.
برهمین اساس و به ویژه که در عصر حاضر آسیب‌های دنیای مجازی و بدآموزی‌های ماهواره‌ها و اینترنت نیز به آسیب‌های اجتماعی جامعه ایرانی افزوده شده است. از سویی باید توجه داشت که آسیب‌های اجتماعی مانند حلقه‌های زنجیر متصل، مرتبط و در حال تاثیر و تاثرند و بیان اینکه کدام عامل و کدام معلول یا کدام پدید‌آورنده و باعث بروزِ دیگری است، در اغلب موارد کاری دشوار می‌شود.
