انتصار: ایران و آمریکا به اندازه کافی در خصوص کلیات گفتگو کرده اند، الان وقت توافق جامع است
نادر انتصار رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آلابامای جنوبی در گفتگو با خبرآنلاین ضمن تایید تایید راهبرد هوشمندانه مقام معظم رهبری در توافق یک مرحله ای، تاکید می کند وزارت خارجه باید در دیپلماسی عمومی فعال تر باشد تا مسئولیت شکست احتمالی مذاکرات به گردن تهران نیفتد.
سعید جعفری پویا – ایران و آمریکا به اندازه کافی روی کلیات مذاکره کرده اند و الان دیگر وقت تفاهم روی جزئیات است. این را نادر انتصار می گوید و فرمایشات مقام معظم رهبری از زبان کارشناسان بین المللی هم شنیده می شود. آنجا که رهبری انقلاب در دیدار با فرماندهان نیروی دریایی در رهنمودهایی هوشمندانه تاکید کردند ما با توافقی که بتواند بشود و کلیات و جزئیات را با هم و بدون ابهام در بر داشته باشد موافقیم. بیاناتی که ضمن تعیین مسیر راه برای تیم مذاکره کننده هسته ای تغییری اساسی در شرایط مذاکرات هسته ای ایجاد و نگرانی ها بابت امضای توافقی اما و اگر دار را از بین برد. دکتر نادر انتصار که تا پیش از آخرین دور مذاکرات وین چندان به نتیجه بخش بودن گفتگوها امیدوار نبود، به مرور زمان و به ویژه تا پیش از گفتگوهای مونیخ اوضاع را مناسب ارزیابی می کرد اما حالا و پس از تاکید کری بر توافق دو مرحله ای سیاسی و جامع شرایط را دشوارتر می بینید. رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آلابامای جنوبی در گفتگو با خبرانلاین تاکید دارد ایران باید یبش از این در عرصه دیپلماسی عمومی فعال باشد تا در صورت شکست احتمالی مذاکرات جهان تهران را مسئول شکست مذاکرات نداند. روندی که این روزها به شدت و با قدرت فراوان از سوی رسانه های آمریکایی دنبال می شود و دموکرات و جمهوری خواه، همه ایران را مسئول به بن بست احتمالی در گفتگوهای هسته ای میان ایران و ۵+۱ می دانند. در ادامه مشروح این گفتگو را می خوانید.
شرایط کلی پیرامون وضعیت مذاکرات هسته ای را چگونه می بینید؟ با تحولاتی که طی هفته های اخیر رخ داده طرفین از توافق دورتر شده اند یا به آن نزدیک تر؟
مسئله ای که طی هفته های اخیر رخ داده این است که موضوع توافق سیاسی و توافق در دو مرحله طرح شده، در حالیکه پیش از این و در زمان تمدید توافق ژنو در نوامبر گذشته در وین، هیچ صحبتی در این خصوص نشد که مثلا ابتدا توافق جزئی شود و بعد توافق نهایی و جامع به امضا برسد. وارد نمودن توافق سیاسی قدری مسئله را بغرنج کرد. واقعیت این است که به اندازه کافی در خصوص کلیات بحث شده و الان دیگر وقت توافق روی جزئیات است. اگر توافق کامل و جامع انجام نشود مخالفین برای کارشکنی ابزار بیشتری در اختیار خواهند داشت. نتانیاهو قرار است در کنگره آمریکا سخنرانی کند و طبیعتا فشارهای اسرائیل بیشتر هم خواهد شد. بنابراین موقعیت مذاکرات در وضعیت کنونی کمی مشکل تر شده و نمی توان به درستی تشخیص داد طرفین کجا هستند و دقیقا چه می خواهند.
اما در نشست پایانی آخرین دور مذاکرات در وین که به تمدید ۷ ماهه توافق ژنو انجامید آقای کری و ظریف تاکید کردند احتمالا تا ماه مارس به یک توافق کلی می رسند و پس از آن تا ماه جولای در جزئیات هم تفاهم خواهند کرد.
آخر مسئله این است که چقدر روی کلیات حرف بزنند؟ الان بیش از یک سال است که روی کلیات بحث می کنیم. توافق در کلیات که همان توافق ژنو بود. از بعد از ژنو باید گفتگوها وارد جزئیات می شد. اساسا در شرایط کنونی بحث از توافق سیاسی اوضاع را بغرنج تر می کند. امروز وقت توافق جامع و کلی است، نه توافق ابتدایی و سیاسی
نظر آمریکا در خصوص این وضعیت چیست؟ آیا آمریکا علاقه دارد توافق در یک مرحله و به صورت جامع به امضا برسد؟
طبیعی است که این وضعیت تمدید برای آمریکا منفعت دارد بدون اینکه امتیازات چندانی به ایران بدهد، قول هایی در خصوص آینده نامعلوم به تهران می دهند. در حالیکه اصلا مشخص نیست وقتی اوباما رفت و رئیس جمهور بعدی آمریکا روی کار آمد ساکن تازه کاخ سفید به قول های اوباما وفادار باشد یا خیر. آن هم در شرایطی که کنگره کاملا مخالف توافق با ایران است. اساسا نمی توان روی قول های نامعلوم متعلق به آینده حساب کرد. برخی روزنامه های آمریکایی حتی از بازه زمانی ۸ تا ۲۰ ساله برای رفع تمدیدها سخن می گویند که این اصلا طبیعی و قابل قبول نیست. هر قراردادی که بخواهد امضا شود باید به صورت متقابل و امتیازات طرفین در یک سطح باشد، نه اینکه ایران امتیاز بدهد و در مقابل وعده تحویل بگیرد. حتما وعده های آمریکا باید با گارانتی و ضمانت همراه باشد. وقتی دو طرف در شرایط عادی مقابل هم می نشینند طبیعی است که باید گفتگو کنند و قرار نیست تحمیلی در کار باشد. تحمیل کردن متعلق به دوران جنگ است که مثلا یک طرف شکست خورده و طرف پیروز شرایط خود را به دیگری تحمیل می کند.
بر این اساس شما راهبرد مقام معظم رهبری و تاکید ایشان بر توافق در یک مرحله شامل کلیات و جزئیات را درست ارزیابی می کنید؟
بله این روش درست است ولی در عین حال باید دید طرف آمریکایی تا چه اندازه این هشدار ایران را جدی گرفته. مذاکره کنندگان ما باید در گفتگوها مشخص کنند که طرف مقابل دقیقا از چه می خواهد و در مقابل چه می دهند؟ طبیعی است اگر قرار باشد تحریم ها کم نشود قراردادی در کار نخواهد بود. البته تیم آقای ظریف به خوبی به این موضوع واقف هستند و ما شاهدیم ایشان تاکید کردند که اگر به توافق نرسیم دنیا به آخر نمی رسد. در نتیجه این صحبت نشان می دهد که وزیر خارجه ایران این موضوع را هم مد نظر قرار داده که گزینه ای به نام به نتیجه نرسیدن مذاکرات هم مطرح است.
شما در شرایط فعلی وضعیت در آمریکا را چگونه ارزیابی می کنید؟ آقای کری نسبتا پاسخ تندی به سخنرانی رهبری انقلاب دادند اما صحبت های اوباما کمی معتدل تر بود. آیا آمریکا این آمادگی را دارد که در یک مرحله با ایران بر سر کلیات و جزئیات توافق کند؟
سرمقاله هایی که هفته اخیر در روزنامه های آمریکا منتشر شده، همه روی یک خط است. با این مضمون که آمریکا به تا حد امکان با ایران نرم رفتار کرده و بیش از این نباید مقابل تهران کوتاه آمد. واشینگتن پست و نیویورک تایمز هم نداشته و هم جمهوری خواهان و هم دموکرات ها بر این باورند در شرایط فعلی اگر مذاکرات به نتیجه نرسد ایران مقصر خواهد بود، چرا که به زعم آمریکایی ها اوباما تا جایی که باید و شاید و حتی بیش از حد انتظار در مقابل ایران انعطاف نشان داده است. در حالیکه شاید واقعیت چیز دیگری باشد. در نتیجه من فکر می کنم دیپلماسی عمومی ایران باید فعال تر از چیزی که الان هست باشد. وزارت خارجه ایران باید به صورت مداوم همه کشورهای جهان را مطلع سازد که چه گام هایی برداشته، چه خواسته هایی مطرح کرده و در مقابل طرف غربی و آمریکا چه اقداماتی انجام نداده و چه همراهی هایی به خرج نداده است. این موضوع باید به صورت پی در پی تکرار شود و اصلا هم نباید از تکرار آن نگران بود. این روند تا اندازه ای باید تکرار شود که در صورت شکست احتمالی، جهان ایران را مقصر شکست تلقی نکند.
با این شرایط پیش بینی خود شما از آینده مذاکرات چگونه است؟ چقدر به حصول توافق امیدوارید؟
من تا قبل از گفتگوهای مونیخ بیشتر امیدوار بودم اما بعد از اینکه اقای کری گفت باید توافق کلی سیاسی حاصل شود و بعد از آن توافق جامع به دست می آید من را از خوش بینی دور کرد و کمی احتمال حصول به توافق را کاهش داد. حالا نمی دانم این صحبت های آقای کری یک تاکتیک مذاکراتی است که مثلا ایران را شوکه کند یا اینکه واقعا چنین روندی را در نظر دارد.
