ارگ تاریخی نهچیر یکی از بزرگ‌ترین بناهای خشتی جهان
شهر مبارکه شهری تاریخی است ؛ مبارکه ازنظر اقلیم و جاذبه‌های گردشگری هم دارای رودخانه است و هم کوهستان؛ هم دشت دارد و هم بیابان. بر همین اساس شهرستان مبارکه نیز دارای بافت تاریخی فراوان است و در مناطق مختلف این شهرستان قلعه‌های فراوانی وجود دارد؛ اما شاید یکی از تاریخی‌ترین این بناها ارگ نهچیر است؛ مجموعه‌ای که دارای 7 خانه تاریخی است و ساختار آن به اواخر دوره صفویه باز می‌گردد . اما گسترش این قلعه تنها به دوره صفوی محدود نمی‌شود و در دوره قاجار قلعه دیگری به آن افزوده می‌شود که به قلعه قجری معروف است؛ در فرم قدیمی این قلعه از معماری ساسانی استفاده‌شده بوده و به‌صورت مربع ساخته‌شده بود؛ به همراه چهار برج کبوتری که در چهارگوشه این قلعه قرار داشته و از آن برای حراست از قلعه نیز استفاده می‌شده و دارای چهار نیم برج، چهار دروازه و چهار حیاط شتر خان بوده است.
گفته می‌شود که حکم رانی بر این منطقه دست اهالی این قلعه بوده و منطقه‌ای که در مرز لنجان، سمیرم و شهرضا بوده و به‌نوعی راهدارخانه این مسیرها بوده است و تأمین امنیت کاروان‌هایی که در این مسیرها تردد می‌کردند با اهالی این منطقه و این قلعه بوده است؛ این قلعه در قدیم مرکز خریدوفروش غلات اهالی منطقه بوده و دارای انبارهای برنج و گندم بوده است.
همچنین ارگ نهچیر مجموعه‌ای از معماری دوره صفویه تا پهلوی است و همه عناصر معماری خانه ایرانی –بادگیر، حیاط، اندرونی، انواع تالار، حوض، هشتی، دالان، اتاق‌های سه‌دری و پنج‌دری، ایوان، نسبت‌های طلایی حیاط‌ها، حمام عمومی تاریخی، مسجد، قنات و موارد دیگر – را دار است که این قلعه را ازنظر گردشگری برجسته ساخته و قابلیت ثبت جهانی را برای آن فراهم کرده است.
مدیرعامل سازمان عمران و بازآفرینی شهرداری مبارکه با اشاره به اقداماتی که در راستای ادامه بازسازی مجموعه در حال انجام است، گفت: راه‌اندازی و بهره‌برداری از واحدهای ضلع جنوبیِ حیاطِ بیرونی خانه محمدرضاخان با رویکرد مجموعه اقامتی و انجام اصلاحات پایانی و تکمیل مراحل مرمت و احیای حیاطِ اندرونیِ خانه محمدرضاخان و بهره برداری آن با رویکرد مجموعه اداری در دستور کار این دوره از بازسازی قرار دارد.
مهندس سید امین اله موسوی ادامه داد: ایجاد هتل بوم گردی تاریخی، رستوران، آمفی‌تئاتر روباز، موزه و… ازجمله کاربری‌های پیش‌بینی‌شده برای این بناست که به‌زودی به بهره‌برداری می‌رسد و به یک مقصد گردشگری در سطح کشور تبدیل می‌شود.
وی گفت: برای بازسازی و مرمت ارگ تاریخی نهچیر در دوره پنجم علاوه بر تخصیص بخشی از اعتبارات شهرداری ، حدود سی میلیارد ریال نیز از محل وام‌ها و تسهیلات ویژه سازمان شهرداری‌ها کشور تأمین‌شده است.
او با تأکید بر اینکه حتی شیوع بیماری کرونا نیز باعث نشد که پروژه تعطیل شود، گفت: هرچند کرونا اجرای کار را با مشکل مواجه کرد، اما با برنامه‌ریزی صورت گرفته پروژه فعال بود.
موسوی طراحی و ارائه جزئیات به‌منظور ساماندهی و بهره‌برداری از فضای محوطه میانی بخش قاجاری ارگ تاریخی نهچیر با رویکرد تماشاخانه)آمفی‌تئاتر روباز(، اجرای طرح ساماندهی و بهره‌برداری از فضای محوطه میانی بخش قاجاری ارگ تاریخی و تکمیل بازسازی بخش سر در ضلع جنوب شرقی در راستای احیای مجموعه و با کاربری خدمات پذیرایی و استفاده بازدیدکنندگان از کل مجموعه را از دیگر محورهای بازسازی این ارگ تاریخی بیان کرد و افزود: ارگ نهچیر یکی از سندهای هویتی شهر است و نقش مهمی در توسعه گردشگری شهرستان دارد .
وی پیش‌بینی کرد تا آینده‌ای نزدیک بخش‌های دیگری از این ارگ شامل تعریف و اجرای مسیر خطی بازدید گردشگران از کل مجموعه بناهای موجود در ارگ نهچیر، آغاز مرمت و احیای بخش‌های باقیمانده و تکمیل مراحل مرمت و احیای بخش‌های نیمه‌تمام مجموعه بناهای سردر ضلع جنوب شرقی با رویکرد تبدیل و بهره‌برداری و مرمت بخش‌های باقیمانده حصار بیرونی و برج‌های پیرامونی مجموعه نهچیر نیز مرمت شوند.
مدیرعامل سازمان عمران و بازآفرینی شهرداری مبارکه تصریح کرد :ارگ نهچیر حدود 280 سال قدمت دارد و از دو بخش شمالی و جنوبی تشکیل‌شده است. قدمت بخش شمالی مربوط به دوره زندیه و قاجاریه بوده که معماری آن الهام گرفته از دوره صفویه است، بخش جنوبی این قلعه نیز در اواخر دوره قاجاریه بناشده و مرکز فرمان روایی بخش لنجانات بوده است.
مهندس موسوی از ایجاد دالان گردشگری در شهرستان خبر داد و گفت: طی جلساتی که با شهرداری‌های مختلف داشتیم، قرار شد از ظرفیت کل شهرستان برای توسعه گردشگری استفاده کنیم؛ به این صورت که اگر گردشگر داخلی یا خارجی به شهرستان آمد، ظرفیت‌های لازم برای ماندگاری چندروزه آن فراهم شود؛ البته این مهم مستلزم همکاری شهرهای دیگر بود که خوشبختانه اتفاق افتاد
